Podstawowe informacje
Tak jak w przypadku wszystkich narzędzi ręcznych, zadaniem szczypiec jest zwiększenie wydajności ludzkiej dłoni.
Szczypce są skonstruowane zgodnie z zasadą dwuramiennej dźwigni, która pozwala zamienić niewielką siłę dłoni przyłożoną do rękojeści na zdecydowanie większą siłę, która pojawia się na szczękach i pozwala na efektywne zaciskanie lub cięcie.
Siła pojawiająca się na szczękach, a która powoduje ruch zaciskający podczas zamykania rękojeści, wzrasta wraz ze współczynnikiem przełożenia dźwigni. W przypadku szczypiec, w których wymagana jest znaczna siła zacisku, odległość od rękojeści do złącza musi być znaczna, a odległość od złącza do szczęk lub ostrzy musi być tak mała, jak to tylko możliwe.
Jednak w przypadku wielu szczypiec (np. przeznaczonych dla elektryków i elektroników) siła nie jest aż tak istotna, jak przystosowanie tych narzędzi do pracy w trudnodostępnych miejscach.
Początki szczypiec w Europie sięgają drugiego tysiąclecia p.n.e., czyli do czasów kiedy ludzie rozpoczęli wykuwać żelazo. Szczypce pozwalały im na przenoszenie rozgrzanych do czerwoności żelaznych elementów i trzymanie ich podczas obróbki na kowadle. Kształt współczesnych szczypiec używanych do odkuwania nie różni się prawie wcale od tych używanych w czasach starożytnych.
Liczba rodzajów szczypiec wzrastała wraz z rozwojem rzemiosła, a później w związku z masową industrializacją. Obecnie wyróżnia się 100 różnych popularnych typów szczypiec. Liczba szczypiec wysoko wyspecjalizowanych wciąż rośnie. Oczywiście takie specjalistyczne narzędzia rzadko pojawiają się w sklepach.
W Niemczech produkuje się ponad 1 milion par szczypiec miesięcznie i około połowa z nich trafia na export. Najbardziej typowymi szczypcami są np. szczypce tnące boczne, szczypce uniwersalne i szczypce do rur.
Podstawowy podział szczypiec: :
- szczypce tnące (szczypce boczne, szczypce czołowe, obcęgi u. s. w.),
- szczypce zaciskające, szczypce płaskie, szczypce do rur oraz
- szczypce uniwersalne, używane zarówno do cięcia, jak i zaciskania (szczypce uniwersalne, szczypce tnące wydłużone, szczypce radiowo-telefoniczne itp u.s.w.).
Para szczypiec składa się z trzech podstawowych elementów:
- dwóch rękojeści którymi chwyta się narzędzie. Rękojeści powinny być zaprojektowane zgodnie z zasadami ergonomii, tak aby praca szczypcami była bezpieczna i wygodna dla dłoni.
- złącza, czyli osi (trzpienia) szczypiec. Złącze to musi poruszać się bez żadnego luzu, tak aby szczypce z łatwością mogły być otwierane i zamykane jedną ręką.
- Główki ze szczęką zaciskającą i ostrzem tnącym. Krawędzie główki powinny być precyzyjnie oszlifowane do odpowiedniego kształtu. Dwie krawędzie tnące muszą być ostre i dokładnie przylegać do siebie.
Wyróżnia się następujące rodzaje złączy:
- Złącze nakładkowe, jak np. w obcęgach. Dwie niepodcięte części szczypiec ułożone są jedna na drugiej.
- Złącze z podcięciem, jak np. w szczypcach uniwersalnych. Dwie podcięte (w okolicy złącza) części szczypiec umieszczone są jedna na drugiej.
- Złącze wsuwkowe w którym jedna część szczypiec posiada szczelinę, a druga część została w nią wsunięta. Ten typ złącza – nie dotyczy to szczypiec do rur – jest bardzo kosztowny w produkcji i wymaga znacznie lepszego materiału. Dlatego też złącze to jest rzadziej stosowane niż dwa pierwsze rozwiązania.
Szczypce są odkuwane ze stali stopowej lub niestopowej. Zwykłe szczypce produkuje się ze stali niestopowej o zawartości węgla 0,45%. Szczypce wysokiej jakości oraz o zwiększonej wytrzymałości wytwarza się ze stali o większej zawartości węgla lub/i dodatku stopu np. chromu lub wanadu.
